Theo ông Shaukat Ali, người bảo vệ di tích cho biết: Ít nhất khoảng 100 du khách thập phương hành hương chiêm bái nơi này mỗi ngày nhưng không có thu phí vào cửa, chưa có hồ sơ nào ghi lại trong các chuyến viếng thăm của du khách.

Người Tipperah là  tộc người có những cư dân đầu tiên và nguyên bản của Vương quốc Twipra vùng Đông Bắc Ấn Độ và Bangladesh dưới sự cai trị của các vị vua Ấn Độ giáo trong hơn 500 năm cho đến 1949.  Bảo tháp được tìm thấy sau 16 năm khi một người dân địa phương nhặt được một loạt gạch nung bị cháy khi ông ta đang đào bới.

Một phần Bảo tháp, tu viện Chaitygriha và các công trình Phật giáo, hang động đá, công trình xây gạch nung khác được khai quật, đang được sử dụng làm Eidgah (một thuật ngữ được sử dụng trong văn hóa Nam Á Hồi giáo).

Một người dân địa phương cho biết: Năm 2002, khi ông đang đào đất tại vườn thì tìm thấy những viên gạch cổ, tiếp tục đào bới, ông phát hiện ra cả hàng gạch dài. Theo các quan chức chính phủ và các chuyên gia, đây là những cổ vật có giá trị lịch sử quan trọng.

Một số thánh địa Phật giáo tương tự đã được tìm thấy tại Pilak ở Nam Tripura và Somapur ở quận Rajshahi và Mainamati ở quận Comilla của Bangladesh. Các di tích lịch sử Ấn Độ cổ đại được duy trì và bảo tồn theo các điều khoản của Đạo luật Di tích và Di tích cổ đại và Đạo luật 1958 vẫn còn hiệu lực.

Cuộc khai quật tại ‘Rajbari’ bắt đầu vào năm 2001 và được nối lại vào năm 2009. Địa điểm này được chia thành hai lô – cả hai cấu trúc hình vuông có kích thước 15,40×15,40 mét. Tầng hầm được sắp xếp trong 8 khuôn theo thứ tự giảm dần. Trên cùng, một bề mặt phẳng được đặt bằng vữa bùn và gạch.

Kiến trúc thượng tầng của ngôi già lam cổ tự hầu như đã bị hư hại hoàn toàn, ngoại trừ các bức tường bên vẫn cao tới 1,6 mét. Giai đoạn khai quật vào năm 2009 đã tiết lộ một cấu trúc khác của phong cách Triratha.

Trong kiến trúc đền thờ Hindu, Ratha là một mặt chiếu hoặc hình chiếu dọc trên kế hoạch của thánh đường và Shikhara ở trên, hoặc cấu trúc khác. Nó thường được đưa lên từ dưới cùng của ngôi đền đến kiến trúc thượng tầng. Các góc của mỗi Ratha chạm vào các vòng tròn đáng chú ý trên kế hoạch ngôi đền, tập trung vào hình ảnh Murti trong thánh đường. Các mặt được định hướng theo trục ngang chính của ngôi đền (thường theo hướng đông tây) hoặc theo góc vuông của nó, tạo ra (ngoại trừ xung quanh lối vào thánh đường) một kế hoạch đa diện hài hòa giữa hình vuông và hình tròn, trở thành tròn hơn trong hình dạng tổng thể khi số lượng Ratha tăng.

Trong tiếng Phạn, từ “có nghĩa là “lực đẩy của xe” hoặc xe ngựa”, nhưng liên kết với ý nghĩa này không rõ ràng. Một Ratha có nghĩa là xe kéo, cũng là cỗ xe của ngôi đền được sử dụng để chế tác murti tại các lễ hội, và một “ngôi đền Ratha” được thiết kế giống với một chiếc xe đẩy, có bánh xe ở hai bên và thường là ngựa. Ví dụ nổi tiếng nhất là Đền Mặt trời (Konarak Temple).

Ba hình ảnh bằng đồng của Đức Phật Thích Ca, gạch đúc, bảo tháp nhỏ, và tiền bạc. . . đã được khai quật tại chỗ. Trợ lý Khảo sát bảo tồn khảo cổ Ấn Độ The Archaeological Survey of India, ASI)  cho biết tất cả các vật phẩm được bảo quản tại trụ sở của vòng tròng Aizawl ở Mizoram. Shaukat Ali, một người bảo vệ tại địa điểm này, cho biết ít nhất một trăm du khách thập phương hành hương thưởng ngoạn mỗi ngày, nhưng không thu phí vào cửa, không có hồ sơ nào lưu trữ trong các chuyến thăm của họ.

***

Tripura là một bang nằm tại Đông Bắc Ấn Độ. Đây là bang nhỏ thứ ba toàn quốcc với diện tích 10.491 km2 (4.051 sq mi) và có biên giới quốc tế với Bangladesh ở phía bắc, phía nam, và phía tây, và có biên giới quốc nội với hai bang Assam và Mizoram ở phía đông. Theo điều tra năm 2011, bang có 3.671.032 cư dân, trong đó các cộng đồng bản địa chiếm khoảng 30%. Người Bengal chiếm đa số trong dân cư, còn người Tripura nói tiếng Kokborok là nhóm chiếm đa số trong các bộ lạc. Tripura cùng với quốc gia Bangladesh và bang Tây Bengal tạo thành khu vực dân tộc-ngôn ngữ Bengal.

Vân Tuyền 
theo Debraj Deb