<HĐ>Kinh thành Kosambi đang trải qua những ngày chấn động kinh hoàng. Hoàng hậu của nhà vua vừa bị ám hại, còn bà thứ phi xinh đẹp sắp lên giàn hỏa. Dân chúng sống trong nỗi khắc khoải lo âu. Họ sợ cả tiếng trống sang canh giữa đêm khuya im vắng, tưởng chừng như đó là hồi chuông báo tử đang giáng xuống đất nước lâu nay vốn rất yên bình hòa nhã.

Một bóng người lầm lũi bước đi trong đêm. Kinh thành hoa lệ cứ lùi dần phía sau. Người ấy cố đi nhanh như thể trốn chạy, nhưng thỉnh thoảng ngoảnh đầu nhìn lại ra vẻ hối tiếc. Làn sương lạnh thấm đẫm đôi vai gầy, hai gót chân trần nhói đau lên từng chập, người thiếu phụ khẽ rên rỉ, rồi quỳ gục xuống bên đường.

Có bàn tay ai đó lay nhẹ. Một giọng nói mang theo hơi gió thoảng về lạnh buốt:
– Tiểu Liên! Mau đứng dậy rời khỏi đây ngay. Trời sắp sáng rồi.
Nàng giật thót mình ngẩng lên. Bóng người chập chờn mờ ảo trong ánh sao đêm, nhưng giọng nói nghe thật quen thuộc. Cái tên Tiểu Liên chỉ người trong hoàng cung mới biết. Sợ hãi nàng cất tiếng run run:

– Hoàng hậu, người còn sống à. Hay hồn ma bóng quế của người dõi theo tôi đến đây để báo oán?
– Đừng sợ Tiểu Liên. Chẳng phải ta đã xin Hoàng thượng tha chết cho em đó sao. Ta là người hiểu đạo, biết rõ nhân quả cùng nghiệp lực trả vay, nên đã đón nhận cái chết một cách an lành, tuyệt không có lòng nuối tiếc, oán hận. Vì nghĩ còn chút duyên nợ nên không nỡ nhìn em sa vào con đường lầm lạc khổ đau. Em nên đi theo hướng này mới mong gặp được Phật và cầu xin sám hối. Oan trái bao đời từ nay rủ bỏ. Giấc mộng vàng son có đó rồi lại không, sao bằng hướng tới một con đường hoàn thiện an vui vĩnh cửu.
Không gian lặng lẽ chừng như nghe rõ từng chiếc lá cây rụng từ cánh rừng xa xa. Chỉ mới hôm qua thôi, ngọn lửa bùng phát lên nơi phía hậu cung. Ngọn lửa nung nấu vì lòng ganh ghét và ý muốn chiếm hữu ngôi vị chánh cung cao tột, Tiểu Liên đã không ngần ngại mưu tính việc sát hại Hoàng hậu. Người luôn được nhà vua và quần thần kính phục vì tính cách nhân từ đoan chánh. Ngọn lửa được dập tắt nhưng Hoàng hậu chỉ còn chút hơi thở thoi thóp. Kẻ chủ mưu bị bắt liền sau đó. Nhà vua nổi giận truyền đem lên giàn hỏa, Hoàng hậu trong lúc tàn hơi vẫn cố lấy hết sức can ngăn:
– Hoàng thượng… xin hãy tha cho Thứ phi. Xin đừng gây thêm cảnh tang thương nơi chốn hậu cung nữa. Đây là nghiệp chướng nhiều đời mà thần thiếp phải trả. Thiếp không oán hận gì, xin Bệ hạ gia ơn lần cuối…

Trước phút lâm chung, gương mặt Hoàng hậu không hề lộ vẻ đau đớn mà phảng phất ánh lên một niềm tin, một sự mãn nguyện như sắp đi đến một nơi nào đó thật an nhiên hạnh phúc. Bà chắp tay mỉm cười ra đi thanh thản. Mọi người nghe có tiếng niệm Phật, tiếng nhạc du dương lắng dịu từ thinh không. Theo nguyện vọng của Người, nàng được nhà vua phóng thích và buộc rời khỏi hoàng cung ngay đêm đó. Kinh thành tổ chức lễ tang Hoàng Hậu trong nỗi tiếc thương và trân trọng thần phục. Đêm đó nàng chạy khỏi cung cấm mà như chạy trốn cả chính mình.

Những tia nắng đầu tiên trong ngày chiếu xuống con đường đầy bụi mù cát gió. Tiếng chim hót, tiếng người nói chuyện râm ran qua lại làm cho Tiểu Liên chợt bừng tỉnh thức. Nàng chua xót khi thấy mình đang ngồi trà trộn cùng đám dân hạ tiện. Những con người lam lũ nghèo khổ mà sao ánh mắt họ vẫn ngời sáng thế kia. Họ an phận, điều đó chắc hẳn rồi. Mọi người quỳ xuống bên đường và hình như đang chờ đợi điều gì đó. Trên tay họ cầm vài gói thức ăn… một gói xôi, một chiếc bánh, một nắm cơm vắt, dăm trái cam quýt. Những gương mặt thành kính trang nghiêm, thoáng trên môi ẩn kín một nụ cười bình an tin tưởng. Tiểu Liên ngồi bệt xuống đất. Nàng chẳng có điều gì để chờ đợi ở đây cả. Đói lả, nhưng nàng không muốn làm một kẻ ăn mày. Ngày còn dài mà đôi chân thì đã mỏi lắm rồi. Con chim ở chốn lồng son bất chợt được thả ra, chưa thể định vị được ngay hướng bay giữa cảnh trời đất bao la thăm thẳm mịt mù.

Mọi người bỗng hướng cặp mắt nhìn về cuối con đường, nơi có khu vườn cây xanh lẩn khuất trong đám sương mù chưa tan hết. Một đoàn người đang khoan thai bước tới. Tiểu Liên chợt nhận ra đó là đoàn sa môn của đức Cù Đàm vào làng khất thực. Hình ảnh này nàng từng thấy khi còn trong cung. Mấy mùa hạ liền Phật về trú mưa ở kinh thành này. Nhà vua chưa bao giờ thỉnh Phật vào cung cúng dường, bởi lẽ vua là người còn ham trần thế, nên không thích nghe những bài giảng đạo mang tính triết lý và thoát tục của Phật. Nhưng Hoàng hậu hiền thục thì rất mến đạo. Bà thường tự tay làm thức ăn rồi sai người mang đến Tinh Xá dâng cúng cho Phật và chúng Tăng. Thứ phi thường thấy Bà đi dạo trong vườn mỗi buổi sáng và quỳ xuống khi Phật cùng Tăng chúng đi khất thực ngang qua với dáng vẻ hết sức thành tâm ngưỡng mộ.

Muốn chiếm lòng sủng ái của vua, Thứ phi bèn tâu với Hoàng thượng là Chánh cung mỗi ngày cứ đứng ngắm Phật đi khất thực một cách rất say sưa ngây dại. Vua cho xây kín hết mọi cánh cửa sổ trong khu vườn. Hoàng hậu không còn dịp đảnh lễ Đức Thế Tôn nữa, nhưng Tiểu Liên cũng chẳng đạt được gì hơn. Từ ấy lòng ganh tức đố kỵ của nàng ngày một sâu sắc. Rắp tâm tìm mọi cách để hãm hại, nàng mua chuộc những người hầu cận của Hoàng hậu, nhân lúc đêm khuya nổi lửa đốt cung thất của Bà. Hoàng hậu chết đi. Ân oán bao đời, người đã trả xong. Tiểu Liên lại vừa mới vay thêm món nợ ân tình. Trong cuộc vay trả, trả vay này, người mất vẫn như còn đó, mà người còn thì lại đánh mất tất cả.

Đoàn Sa môn hành hóa đi vào làng và thọ nhận vật thực của những người đang quỳ lạy bên đường. Tiểu Liên vẫn ngồi yên. Khoảnh khắc thời gian cứ trôi qua, rồi nàng nhìn thấy Phật đang đi tới. Bước chân của Ngài sao tự tại, vẻ mặt của Ngài sao thanh cao thánh thiện quá. Tiểu Liên chợt nghe lòng dâng lên niềm xúc cảm của người vừa tỉnh giấc mơ hoa. Một người đã trót gây ra nhiều tội nghiệp, đã ôm ấp biết bao điều xấu xa đen tối. Ngay lúc này đây, nàng muốn lạy xuống chân Phật, muốn nói những lời sám hối mà vẫn không thể. Tiểu Liên ngồi chồm dậy trong tư thế quỳ. Nàng nghe mặt đất dưới chân mình đang chuyển động. Màu vàng y của Đức Tôn Sư luôn tỏa sáng, ánh bình minh từ phía chân trời cũng toả sáng. Mọi người quanh nàng thì mãi lo tận hưởng niềm vui đạo lý bất diệt, chỉ riêng nàng là kẻ lạc loài. Một con người mang đầy mặc cảm tội lỗi…

Có vị Sư nữ đang đi trên đường và hướng về phía nàng. Dung nghi đĩnh đạt, phong thái uy nghiêm thanh thoát làm Tiểu Liên ngắm nhìn không chớp mắt. Vị Ni sư đến bên đưa cho nàng một gói cơm và bảo:
– Tiểu Liên, cô lấy chút thức ăn này dùng cho qua cơn đói.
Ngạc nhiên, nàng không dám đón nhận, mà chỉ khẽ khàng hỏi:
– Bạch Sư… Con không dám. Con chẳng có gì để cúng dường Người cả. Nhưng sao Người biết tên con. Người là ai…?

Vị Sư đưa cánh tay xoa nhẹ lên đầu nàng. Tiểu Liên nghe một luồng hơi ấm tuôn chảy vào tâm não, lòng nhẹ mở như bước vào một thế giới mới lạ. Một thế giới thật sự bình yên, không còn tranh chấp theo vòng danh lợi phù hư. Thoáng chốc, dòng nước mắt tuôn dài trên gương mặt hốc hác bơ phờ. Nàng không hiểu mình khóc vì mừng vui hay buồn tủi nông nỗi. Có một sự sống khác thường đang đến mà nàng chưa bao giờ nghĩ tới. Nó như giọt nước cam lồ ngấm dần vào lòng đất làm lắng dịu hết mọi thứ vẩn đục trầm mê.
Vị Sư nữ vẫn nhỏ nhẹ:
– Con cứ khóc cho dù những giọt nước mắt kia chưa thể xóa sạch bao tội lỗi của kiếp người. Nhưng đó là dấu hiệu của sự hối cải, của lòng mong muốn được trở về sống trong ánh từ bi pháp lạc. Còn bây giờ con ăn tạm nắm cơm này cho cơ thể tươi tỉnh lại khi vừa trải qua một đêm dài thao thức. Sau đó sẽ là một ngày dài để cho con suy ngẫm những sự việc đã qua và những gì sắp đến. Bến giác bờ mê chính là lúc biết ngoảnh đầu nhìn lại. Ngày hôm qua và hôm nay đã là một kiếp đời khác. Quá khứ vinh hoa của một thời cũng sớm trở thành dòng nước chảy mây trôi. Cởi bỏ hết thì con mới tìm ra được giá trị thiết thực cho đời sống hiện tại của mình. Nhận chân con đường thoát khổ, thì con mới tìm ra chơn lý giải thoát. Con hỏi Ta là ai ư? Ngày xưa, ta cũng từng sống trong cảnh lầu son nhung gấm. Rồi cũng bao lần gặp nỗi tân toan khổ lụy. Sự đời nếm trải nhiêu khê, Ta đã nuôi ý định trả thù đời bằng thứ vũ khí mà người phụ nữ vốn có. Nhưng Ta đã sớm gặp Đấng Từ Phụ. Ta tinh tấn tu niệm trong đạo và chứng quả vô sinh bất diệt ngay nơi cõi đời sanh diệt này. Thôi, bây giờ ta phải vào thành khất thực đây. Đến trưa, Đức Thế Tôn trở về Tinh xá dùng ngọ rồi thuyết pháp. Con nên đến nghe Ngài giảng, Ta sẽ chờ con nơi đó. Biết đâu chẳng gặp được duyên lành tỏ ngộ.

Quay đầu nhìn lại là bờ. Đơn giản như thế mà đôi khi con người ta tìm cầu suy nghiệm cả đời vẫn không thể nắm bắt được. Tiểu Liên ngỡ như mình nhận ra chơn lý ấy từ lâu lắm. Con đường trở về không xa. Chỉ vì lâu nay nàng mãi sống trong cõi mộng, yêu thương buồn giận, tìm cầu danh vọng, gặt hái khổ đau cũng trong mộng. Mộng đời đã tan. Đường đạo thì hãy còn xa với kẻ lạc lầm.

Cơ duyên đến… giờ đây khi trong tay có được nắm cơm pháp vị thì cơn đói khát mệt mỏi không còn nữa. Nàng đứng dậy đi nhanh về khu Tinh Xá, nơi có dấu chân bậc Đại giác, có cả hình bóng vị Ni sư khả kính và Hoàng hậu quá cố. Tất cả cứ hiện dần ra trên lối mòn tâm thức, để đón nhận bao cánh chim đời lạc lối quê xưa.

Lam Khê