GN - Những ngày xuân rồi chóng qua, cũng như tuổi xuân của ông. Những tháng năm tràn căng nhựa sống, dâng trào khát vọng, đầy ắp tình yêu giờ đang tận mãn. Đời người ai cũng có một thời xuân mộng, đẹp quá, lộng lẫy quá khác nào những đóa hoa. Nhưng ai cũng biết đóa hoa nào cũng phải tàn, biết vậy mà họ vẫn man mác nỗi buồn, cả trước và sau một mùa hoa mới.
Cây mai trước nhà đã sang rằm tháng Giêng, sáng nay chỉ còn vài bông hoa nở muộn. Nhìn mấy bông hoa lẻ mà bâng khuâng. Năm nào cây mai cũng nở, từ hăm tám Tết đã lác đác, mùng ba khá đầy cành. Mai khai phú quý, người xưa chúc vậy; nhưng đối với ông, sự giàu sang không là điều tâm đắc, ông chỉ hồ hởi tự nhiên, thanh thản khi say sưa ngắm nhìn những chùm hoa vàng rực chen nhau trên những nhánh, những cành. Bà con, bạn bè đến chơi đều tấm tắc, chúc mừng. Các con, cháu thích thú cùng nhau chụp ảnh kỷ niệm. Cây mai như nhân vật chính của ngôi nhà, là đề tài cho các câu chuyện, lan tỏa niềm vui suốt ba ngày xuân.
Đến mùng bảy hoa bắt đầu rụng nhiều, báo hiệu hết Tết. Lạ, mùa xuân mới vẫn chưa đầy tháng mà người ta đã nghĩ là lúc tàn xuân. Ý nghĩ này đã vào tiềm thức, vào thơ văn. Chỉ vì mắt người ta nhìn xuân thiên nhiên mà lòng người ta hướng về xuân đời người. Ông cũng vậy, nhất là từ mùng mười, con cháu đã lên đường về nhà riêng của chúng hay đi làm các nơi xa, để lại cho ông sự cô quạnh thường ngày. Ông còn mỗi cây mai, nhưng nó đang rụng đến những bông cuối cùng. Nỗi buồn quen thuộc hiện dần trong ánh mắt dưới những vết chân chim.
Trong ánh nắng ban mai se se, dịu nhẹ, ông chợt thấy có bóng chim nhảy nhót. À, một con chim sâu bé xíu đang chuyền dưới những nhánh mai trống trải do ông vừa cắt bớt lá để nuôi cây cho mùa sau. Chú chim nhảy từng cành một, dừng lại nghiêng ngó, dáng điệu thảnh thơi, vui vẻ. Mấy bông hoa muộn đối với nó không phải là điều buồn phiền. Bông hoa vẫn nở đầy, chín cánh xếp tròn, chùm nhị vàng rung rinh. Với nó, đó không phải là bông hoa muộn hay không có bông hoa nào là muộn. Bông hoa đó dưới mắt con người, nó nhỏ bé, muộn mằn, tội nghiệp.
Dưới mắt con chim sâu, bông hoa xòe ra như chiếc ô lớn, màu vàng sang trọng đáng cho nó ngưỡng mộ. Một con ong bầu bay đến, lượn một vòng rồi bỏ đi. Chỉ có mỗi chim sâu nhảy chuyền mê mải. Ông chợt bật lên ý nghĩ, sao mình không hóa thành con chim sâu để có được niềm thanh thản, hạnh phúc như nó. Biến thành chim sâu tức là ông chấp nhận thu nhỏ mình lại, cái đầu chỉ gần bằng một đóa hoa, con mắt chỉ cỡ búp hạt gạo trên cành, ông sẽ thấy mùa xuân vẫn tràn đầy trong nắng, xuân chưa tàn, chưa vội tan. Ông mang trong mình tâm trạng của thiên nhiên chứ không phải của con người. Lúc không còn thấy điều gì là muộn nữa thì ta đang đi đến và sẽ có được sự bất tử, vĩnh hằng.
Ngày xuân qua rồi
Còn vài bông mai
Chim sâu chuyền cành.
Tản văn Dương Hoàng Hữu